7 მნიშვნელოვანი სიახლე სალაროში არაგონივრული ფულის ნაშთის დაბეგვრასთან დაკავშირებით.

შემოსავლების სამსახურმა „სალაროში ნაღდი ფულის შესახებ“ ახალი მეთოდური მითითება დაამტკიცა. მიუხედავად იმისა რომ გონივრული ფულის ნაშთის ოდენობა (იხ. ქვემოთ) ახალი მეთოდური მითითებითაც განსაზღვრულია წინა მეთოდური მითითების მსგავსად, ახალ მეთოდურ მითითებაში სრულიად არის შეცვლილი სალაროს არაგონივრული ფულის ნაშთის გადასახადით დაბეგვრის წინაპირობები და დაბეგვრის პრინციპები, რაც გულისხმობს არა მხოლოდ ტერმინების დონეზე არსებულ ცვლილებებს, არამედ მიანიშნებს გადამხდელთა საგადასახადო შემოწმებისას სალაროში არაგონივრული ფულის ნაშთის დაბეგვრის ახალი წესებისა და წინაპირობების შემოღებაზე. 

      როგორც წინა პერიოდებში მოქმედი, ასევე ახალი მეთოდური მითითების მიხედვით სალაროს გონივრული ნაშთი (თანხა რომელიც არ დაექვემდებარება დამადებით  განისაზღვრება შემდეგი ფორმულით:

       სალაროს გონივრული ნაშთი=საკასო ხარჯის*10%+საკასო შემოსავლის*10%

      მაგალითისთვის თუ საგადასახადო აუდიტისას კომპანიის ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემების მიხედვით დადგენილია  2020 წლის მაისის თვის სალაროს ნაშთი 140 000 ლარი, ამ თვის საკასო შემოსავალი იყო 300 000 ლარი, ხოლო ამ თვის საკასო ხარჯი 100 000 ლარი – აღნიშნულ შემთხვევაში შემოსავლების სამსახურის აუდიტორები გონივრულ ნაშთად მიიჩნევდნენ 40 000 ლარს (300 000*10%+100 000*10%), ხოლო არაგონივრულ ნაშთად ჩაითვლებოდა 100 000 ლარი, რაც ძველი მეთოდური მითითების მიხედვით ზოგადად ითვლებოდა დირექტორზე გაცემულ უპროცენტო სესხად და იბეგრებოდა შესაბამისი თვის მიხედვით 2 გადასახადით:

• მოგების გადასახადი – 100 000 /0.85*15% (მოგვიანებით შესაძლებელი იყო ამ თანხის ჩათვლა სალაროს ნაშთის შემცირებისას)
• საშემოსავლო გადასახადი – 100 000*20%/0.8*20% (თვის საშემოსავლო იქნებოდა ამ თანხის 1/12)

       გთავაზობთ 7 მნიშვნელოვან სიახლეს რომელიც სალაროში არსებული არაგონივრული თანხების არსებობისას, შემოსავლების სამსახურის მიერ საგადასახადო შემოწმებების დროს იქნება გამოყენებული.

 

1. შეცვლილი ტერმინები:

შეიცვალა მეთოდური მითითებაში გამოყენებული ტერმინები (სიახლეები მონიშნულია განსხვავებული ფონით):

ნაღდი ფულის ნაშთი – ყოველი კალენდარული თვის ბოლო რიცხვში, „სააღრიცხვო დოკუმენტაციის“ მიხედვით, გადასახადის გადამხდელის „სალაროში“ არსებული, ან/და ასეთად მიჩნეული, მათ შორის, არაპირდაპირი მეთოდით გაანგარიშებული, ნაღდი ფულის ოდენობა.

საკასო ხარჯი – გასული/გასულად ჩათვლილი თანხა, რომელიც: 

ა) გაიცა კრედიტორული დავალიანების დასაფარად; 

ბ) გაიცა როგორც ავანსი, ხელფასი, დივიდენდი, სესხი, პროცენტი, როიალტი; 

გ) ამ ბრძანებით დამტკიცებული „კრედიტორული დავალიანების შესახებ“ №8 დანართის შესაბამისად“, ჩაითვალა ანაზღაურებულად; 

დ) გადახდილია დოკუმენტურად დადასტურებული სხვა ხარჯისთვის; 

ე) დაიბეგრა მოგების ან საშემოსავლო გადასახადით, როგორც ხარჯი ან სარგებელი; 

ვ) გაანგარიშებულია არაპირდაპირი მეთოდით.

საკასო შემოსავალი – შემოსული/შემოსულად ჩათვლილი თანხა, რომელიც:

ა) მიღებულია საქონლის მიწოდებიდან ან/და მომსახურების გაწევიდან; 

ბ) მიღებულია, როგორც ავანსი, დივიდენდი, პროცენტი, როიალტი, საგარანტიო თანხა, სადეპოზიტო თანხა, სესხი; 

გ) გაანგარიშებულია არაპირდაპირი მეთოდით; 

დ) მიღებულია, როგორც სხვა შემოსავალი.

აღნიშნული ცვლილების შედეგად მივიღეთ სალაროს ნაშთის, საკასო ხარჯისა და საკასო შემოსავლის სახეცვლილი განმარტებები რომლებიც მ.შ. მოიცავს არაპირდაპირი მეთოდით გამოყენებით გაანგარიშებულ სალაროს ნაშთს, საკასო შემოსავალსა და საკასო ხარჯს.  გარდა ამისა წინა განმარტებიდან განსხვავებით საკასო შემოსავლად მიიჩნევა ავანსი, დივიდენდი, პროცენტი, საგარანტიო თანხა და სხვადასხვა სახის შემოსავალი. 

არაპირდაპირი მეთოდით დათვლილ შემოსავალთან და საგარანტიო თანხებთან დაკავშირებით დაემატა ორი ახალი მაგალითი:

მაგალითი N4: პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, 2022 წლის მაისის თვის ნაღდი ფულის ნაშთი დაფიქსირდა 15 000 ლარი, ხოლო ამავე საანგარიშო თვის საკასო შემოსავალი – 50 000 ლარი. ამასთან, საგადასახადო შემოწმების მიერ არაპირდაპირი მეთოდით გაანგარიშების შედეგად, ამავე თვეში მიღებული შემოსავალი დადგინდა 10 000 ლარის ოდენობით. 

შედეგად, ამ მეთოდური მითითების მიზნებისთვის, მოცემულ პირობებში, 2022 წლის მაისის თვის ნაღდი ფულის ნაშთიდან – 25 000 ლარიდან (15 000 + 10 000) გონივრულ ნაშთად ჩაითვლება ((50 000 + 10 000) * 10%) 6 000 ლარი, ხოლო დარჩენილი თანხა (25 000 – 6 000) 19 000 ლარი, დაკვალიფიცირდება, როგორც არაგონივრული ნაშთი.

ცვლილებამდე არსებულ მეთოდურ მითითებაში არაპირდაპირი მეთოდით განსაზღვრული შემოსავლის თანხების ფულის ნაშთში ჩათვლაზე საუბარი არ იყო თუმცა აღნიშნული მიდგომის გამოყენება სავსებით ლოგიკური იყო, ამდენად ეს უკანასკნელი წარმოადგენს შემოსავლების სამსახურის მიდგომის ერთგვარ დაზუსტებას.  

იგივე პრინციპით მოხდება, შემოწმების მიერ არაპირდაპირი მეთოდით გაანგარიშებული გაწეული საკასო ხარჯის გათვალისწინებული გონივრული ნაშთის გაანგარიშებისას, სწორედ ასეთი გარემოება დამატებით აღწერილია მეთოდური მითითების N6 მაგალითში.

მაგალითი N5: საწარმოს საქმიანობის საგანია ავტომობილების გაქირავება. ავტომობილის დაქირავების ღირებულების გარდა დამქირავებელი იხდის საგარანტიო ან/და სადეპოზიტო თანხას, რომელიც შემოსავლად აღიარდება იმ შემთხვევაში, თუ ავტომობილს, მისი დაბრუნების შემდეგ, რაიმე დაზიანება აღმოაჩნდება, წინააღმდეგ შემთხვევაში თანხა უბრუნდება დამქირავებელს.

პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, 2022 წლის მაისის თვის ნაღდი ფულის ნაშთი დაფიქსირდა 15 000 ლარი, ხოლო ამავე საანგარიშო თვის საკასო შემოსავალი – 50 000 ლარი, საიდანაც 40 000 ლარს შეადგენს ავტომობილების გაქირავებიდან მიღებული შემოსავალი, ხოლო 10 000 ლარს საგარანტიო/სადეპოზიტო თანხები.

შედეგად, ამ მეთოდური მითითების მიზნებისთვის, მოცემულ პირობებში, მოცემულ პირობებში, 2022 წლის მაისის თვის საკასო შემოსავლად ჩაითვლება 50 000 ლარი (40 000 + 10 000), ხოლო ნაღდი ფულის ნაშთიდან (15 000 ლარი) გონივრულ ნაშთად ჩაითვლება (50 000* 10%) 5 000 ლარი, ხოლო დარჩენილი თანხა (15 000 – 5 000) 10 000 ლარი, დაკვალიფიცირდება, როგორც არაგონივრული ნაშთი.

აღნიშნული მაგალითის მიდევით სალაროში მ.შ. საგარანტიო თანხის შემოსვლაც კი განიხილება საკასო შემოსავლად. 

 

2. არსებითობის ზღვარის დადგენა გადამხდელთა ზომითი კატეგორიის მიხედვით

ცვლილებამდე, მეთოდური მითითების გამოყენება სავალდებულო იყო იმ პირის მიმართ, რომელსაც უფიქსირდება საკასო შემოსავალი ან/და ხარჯი, გარდა ამისა მეთოდური მითითება არ გამოიყენებოდა თუ ყველა ზომითი კატეგორიის კომპანიისთვის გადასახადის დასაბაგრი ბაზა იქნებოდა 1000 ლარზე ნაკლები, რაც ერთგვარ ხარვეზს წარმოადგენდა ვინაიდან მცირე და დიდი ზომითი კატეგორიის კომპანიისათვის ერთი და იგივე არსებითობის ზღვარის არსებობა სამართლიანი არ იყო. ცვლილების შედეგად, მეთოდური მითითება გამოსაყენებლად სავალდებულოა იმ პირის მიმართ, რომელსაც უფიქსირდება ნაღდი ფულის ნაშთი და ამავე მეთოდური მითითების შესაბამისად გამოთვლილი საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ბაზა, შესაბამისი გადასახადის გადამხდელის სიდიდის კატეგორიის მიხედვით, შეადგენს არანაკლებ:

ა) 1 000 ლარს – მცირე კატეგორიის გადამხდელთან (12 კალ.თვეში დეკლარირებული დღგ–ის ბრუნვა =< 1 მლნ. ლარზე);

ბ) 10 000 ლარს – საშუალო კატეგორიის გადამხდელთან (12 კალ.თვეში დეკლარირებული დღგ–ის ბრუნვა => 1 მლნ. ლარზე);

გ) 100 000 ლარს – მსხვილი კატეგორიის გადამხდელთან (12 კალ.თვეში დეკლარირებული დღგ–ის ბრუნვა => 80 მლნ. ლარზე).

მაგალითისთვის თუ საშუალო კატეგორიის კომპანიას არაგონივრული ნაშთის დაბეგვრისას საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ბაზა ექნება 8 000 ლარი, აღნიშნული გადამხდელისთვის გადასახადისა და სანქციის დაკისრება წინა მეთოდური მითითებისგან განსხვავებით აღარ მოხდება. 

შედეგად მცირე და დიდი ზონიმის კომპანიებს ერთი და იგივე საკასო შემოსავლისა დახარჯის პირობებში, სხვადასხვა ოდენობის თანხები ჩაეთვლებათ საშემოსავლო გადასახადით დაუბეგრავ თანხებად. 

 

3. მეთოდური მითითების გამოყენების წინაპირობები

ახალი მეთოდური მითითებიდან ამოღებულია, მნიშვნელოვანი შემთხვევები, როდესაც მეთოდური მითითების გამოყენება არ ხდებოდა. კერძოდ წინა რედაქციის მიხედვით. არაგონივრული ფულის ნაშთის დაბეგვრა არ ხდებოდა შემდეგ შემთხვევებში:

ა) იმ არაგონივრული ნაშთის მიმართ, რომელიც შესამოწმებელი პერიოდის ნებისმიერ თვე(ებ)ში დეკლარირებულია ან/და შემოწმების პროცესში მოთხოვნილია დაკვალიფიცირდეს, როგორც გაცემული პროცენტიანი ან უპროცენტო სესხი, დივიდენდი, ხელფასი (სარგებელი) ან/და რომელიმე მათგანის კომბინაცია. 

ბ) თუ არაგონივრული ნაშთის გამოვლენიდან შემდგომი 3 თვის განმავლობაში, ნებისმიერ დღეს, სააღრიცხვო დოკუმენტაციის მიხედვით, სალაროში ნაღდი ფულის ოდენობა მცირდება გონივრული ნაშთის ფარგლებში ან არ აღემატება 1 000 ლარს. ან კიდევ, თუ არაგონივრული ნაშთი მისი გამოვლენიდან შემდგომი 3 თვის განმავლობაში აღარ ფიქსირდება (მათ შორის, საბანკო ანგარიშზე შეტანის შედეგად).

შედეგად მეთოდური მითითების ახალი ვერსიით 3 თვიან პერიოდში სალაროს ნაშთის „გასწორება“ აღარ არის პრინციპული, შესაბამისად ეს უკანასკნელი არაგონივრული ფულის ნაშთის არ დაბეგვრას აღარ განსაზღვრავს. არაგონივრული ნაშთის დაბეგვრა/არ დაბეგვრის შესახებ გადაწყვეტილების მიღება ხდება სრულიად განსხვავებული წესებით მიხედვით (იხ. ქვემოთ).

1000 ლარიანი ზღვარის მაგვირად როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ დადგენილია სხვადასხვა ზომითი კატეგორიების საწარმოებისთვის დადგინდა განსხვავებული თანხები, რაც არ დაექვემდებარება დაბეგვრას. 

ასევე დამატებით განიმარტა, რომ ნაღდი ფულის ნაშთის ცვლილებაზე (ზრდა/შემცირება) გავლენის მოხდენის მიზნებისთვის, მხედველობაში მიიღება სალაროდან სესხის გაცემის, კაპიტალის შემცირების, დივიდენდის განაწილების, ხარჯის გაწევის ან/და სხვა ოპერაციების ამსახველი დოკუმენტები (თუკი შესაბამისი გატარება აღრიცხვაში გამორჩენილია), მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნულ ოპერაციები განხორციელდა შესამოწმებელ პერიოდში და ამავე დროს, შესაბამის ოპერაციაზე სათანადო ინფორმაცია ან/და დოკუმენტაცია (სესხის ხელშეკრულება, ხარჯის დამადასტურებელი დოკუმენტი და ა.შ, რომელსაც სარწმუნოდ მიიჩნევს საგადასახადო ორგანო) პირის მიერ საგადასახადო ორგანოსთვის წარდგენილია საგადასახადო შემოწმების დასრულებამდე. 

მაგალითი N1 საწარმოს საქმიანობის საგანია საყოფაცხოვრებო საქონლით საცალო ვაჭრობა და საქმიანობის ფარგლებში შემოსავლების მიღებას და ხარჯების გაწევას ახორციელებს როგორც ნაღდი, ისე უნაღდო ანგარიშსწორებით. პირის მიმართ დანიშნული საგადასახადო შემოწმების ფარგლებში, შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წლის იანვრიდან დეკემბრის ჩათვლით საანგარიშო პერიოდები. გადასახადის გადამხდელის მიერ შემოწმების პროცესში წარმოდგენილი ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, 2022 წლის მაისამდე პირს არ უფიქსირდება ნაღდი ფულის ნაშთი, ხოლო მაისის თვიდან 2022 წლის ბოლომდე ფიქსირდება ნაღდი ფულის ნაშთი 15 000 ლარი. ამასთან, საგადასახადო შემოწმების მიმდინარეობისას წარმოდგენილია ნოტარიულად დამოწმებული სესხის ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით დგინდება, რომ საწარმოს 2022 წლის მაისის თვეში კომპანიაზე სესხის სახით გაცემული აქვს ნაღდი ფული 5 000 ლარი, თუმცა აღნიშნული ოპერაცია არ იყო ასახული ბუღალტერიაში.

მაგალითის მიხედვით შედეგად ჩაითვლება, რომ 2022 წლის მაისის საანგარიშო პერიოდიდან 2022 წლის ბოლომდე ნაღდი ფულის ნაშთი შეადგენს 10 000 ლარს (15 000 – 5 000).

გარდა ამისა დაემატა, რომ მეთოდური მითითება არ გამოიყენება სადაზღვევო საქმიანობაზე და „საგადახდო სისტემისა და საგადახდო მომსახურების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად რეგისტრირებულ საგადახდო მომსახურების პროვაიდერის შესაბამის საქმიანობებზე.

 

4. გონივრული ნაშთის განსაზღვარა ინვენტარიზაციის შედეგად დადგენილი ფულის ნაშთის შემთხვევაში

მეთოდურ მითითებას დაემატა ახალი მე-9 მუხლი, გონივრული ნაშთის, ნაღდი ფულის დათვლის პირობებში, გაანგარიშების შესახებ, რომლის მიხედვითაც, თუ შესამოწმებელი პერიოდში ჩატარებული ინვენტარიზაციით დადგენილი ნაშთი აღემატება შესამოწმებელი პერიოდის რომელიმე თვ(ეებ)ის გონივრული ნაშთის ოდენობას, ამ თვ(ეებ)ის გონივრულ ნაშთად ჩაითვლება ინვენტარიზაციით დადგენილი ნაშთის ოდენობა.

ამასთან დაკავშირებით ჩაიწერა ახალი N8 მაგალითი : პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, 2022 წლის დეკემბრის თვის ნაღდი ფულის ნაშთმა შეადგინა 200 000 ლარი, ხოლო გონივრულმა ნაშთმა 45 000 ლარი. ამასთან, 2022 წლის ნოემბერს ჩატარებული ინვენტარიზაციით დადგენილმა ნაშთმა შეადგინა 50 000 ლარი. ასეთ შემთხვევაში, 2022 წლის დეკემბრის თვის გონივრულ ნაშთად ჩაითვლება 50 000 ლარი, ვინაიდან ინვენტარიზაციით დადგენილი ნაშთი აღემატება შესამოწმებელი პერიოდის (თვის) გონივრულ ნაშთს.

მეთოდური მითითების წინა რედაქცია მსგავსი სახის მიდგომას არ ითვალისწინებდა, შესაბამისად აღნიშნული წარმოადგენს ერთგვარ სიახლეს. 

 

5. ძირეული ცვლილებები არაგონივრული ფულის ნაშთის დაბეგვრის ნაწილში

ახალი მეთოდური მითითებით ფუნდამენტურად შეიცვალა არაგონივრული ნაშთის დაბეგვრისადმი შემოსავლების სამსახურის მანამდე არსებული მიდგომები, კერძოდ:

• მეთოდური მითითების ძველი რედაქციით, არაგონივრული ნაშთი მისი წარმოშობის ყოველ კალენდარულ თვეში კვალიფიცირდება, როგორც საწარმოს დირექტორზე გაცემული უპროცენტო სესხი, რაც იბეგრებოდა მოგების გადასახადის 15%-იანი განაკვეთით, სესხის ძირ თანხაზე დარიცხული 20%-იანი სარგებელი კი იბეგრებოდა ყოველი თვის ბოლოს საშემოსავლო გადასახადის 20%-იანი განაკვეთით. შესაბამისად სალაროს არაგონივრული ნაშთის ზრდა განიხილებოდა აღნიშნული სესხის თანხის ზრდად, ხოლო შემცირება სესხის ძირითადი თანხის დაბრუნებად (დაბრუნებისას ხდებოდა მოგების გადასახადის ჩათვლა).
• მეთოდური მითითების ახალი რედაქციით კი, პირის საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრა ხდება არა ყოველი კალენდარული თვის ბოლოსთვის არსებული არაგონივრული ნაშთის მიხედვით, არამედ შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო კალენდარული თვისთვის არსებული არაგონივრული ნაშთის მიხედვით, რაც ზოგადად იბეგრება ამავე პერიოდის ბოლოს (გარდა უძრავი ნაშთისა, იხ. ქვემოთ). ამასთან, უმნიშვნელოვანეს ცვლილებას წარმოადგენს ის რომ შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო კალენდარული თვისთვის არსებული არაგონივრული ნაშთი იბეგრება არა როგორც დირექტორზე გაცემული უპროცენტო სესხი (რაც იბეგრებოდა 2 გადასახადით), არამედ როგორც დირექტორზე გაცემული ხელფასი და მთლიანი თანხა ექვემდებარება საშემოსავლო გადასახადის 20%-იანი განაკვეთით (ანუ მხოლოდ ერთი გადასახადით)  დაბეგვრას. მსგავსი სახის მიდგომას მეთოდური მითითების წინა რედაქცია არ ითვალისწინებდა, რაც წარმოადგენს ძალიან მნიშვნელოვან სიახლეს სალაროს არაგონივრული ნაშთის დაბეგვრის ნაწილში. 

      აღნიშნულ ცვლილებასთან შესაბამისობაში მოვიდა და დაკორექტირდა მეთოდური მითითების N9 მაგალითი :

პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. შემოწმების მონაცემებით, 2022 წლის ოქტომბრამდე პირს არ უფიქსირდება ნაღდი ფულის ნაშთი, ხოლო შემდგომ პერიოდებში არსებული ნაღდი ფულის ნაშთებიდან, არაგონივრულმა ნაშთმა შეადგინა:

• ოქტომბრის თვეში 15 000 ლარი
• ნოემბრის თვეში – 30 000 ლარი
• დეკემბრის თვეში – 20 000 ლარი. 

 

 

ასეთ შემთხვევაში, იმ დაშვებით რომ პირი არის საშუალო კატეგორიის გადამხდელი, საგადასახადო ვალდებულებები განისაზღვრება 2022 წლის დეკემბრის თვის არაგონივრული ნაშთის (20 000 ლარი) მიმართ, რაც შეადგენს (20 000 / 0,8 * 0,2) 5 000 ლარს.

მეთოდური მითითების წინა რედაქციის მიხედვით თვეების მიხედვით წარმოშობილი არაგონივრული ფულის ნაშთი ითვლებოდა ფიზიკურ პირზე (დირექტორზე) გაცემული უპროცენტო სესხად და იბეგრებოდა მოგებისა (სესხი ძირი/0.85*15%) და საშემოსავლო (სესხის ძირი*20%/0.8*20%) გადასახადებით, ხოლო ასეთი ნაშთის შემცირება ითვლებოდა აღნიშნული სესხის დაბრუნებად და გულისხმობდა გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლას, რაც ძირეულად არის შეცვლილი და მეთოდური მითითების ახალ რედაქციაში აღარ გამოიყენება. 

გამომდინარე, არაგონივრული ნაშთის დაბეგვრის პრიციპის ძირეული ცვლილებიდან, მეთოდური მითითების ძველი რედაქციის მე-9 მუხლი, არაგონივრული ნაშთის გონივრულ ნაშთად კვალიფიკაციის შესახებ, საერთოდ ამოღებულ იქნა ახალი რედაქციიდან. როგორც ვიცით აღნიშნული მუხლით, თუკი პირს ერთ რომელიმე თვეში წარმოეშობოდა არაგონივრული ნაშთი საქმიანობის სპეციფიკიდან გამომდინარე და სხვადასხვა ფაქტობრივი გარემოებების გათვალისწინებით, თუ დამაჯერებლად იქნებოდა მიჩნეული სალაროში შესაბამისი თანხის/თანხის ნაწილის განთავსება–შენახვის საჭიროება, აღნიშნული თანხა/თანხის ნაწილი ჩაითვლებოდა გონივრულ ნაშთად.

 

6. სალაროს უძრავი ნაშთის ცნების შემოღება და დაბეგვრა

მეთოდური მითითების განმარტებებში გაჩნდა ახალი ტერმინი უძრავი ნაშთი, რომელიც არის შესამოწმებელი პერიოდის დასაწყისისთვის არსებული „არაგონივრული ნაშთის“ ის ნაწილი, რომელიც უძრავად (შეუმცირებლად) ფიქსირდება შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს არსებულ „არაგონივრულ ნაშთში“.

უძრავი ნაშთი, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, შესამოწმებელი პერიოდის პირველივე კალენდარულ თვეში კვალიფიცირდება, როგორც საწარმოს დირექტორზე გაცემული ხელფასი. ამასთან, გაორებული დაბეგვრის გამორიცხვის მიზნით, უძრავი ნაშთის ოდენობით მცირდება შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს არსებული არაგონივრული ნაშთი

აღნიშნულ ცვლილებასთან დაკავშირებით მეთოდურ მითითებას დაემატა N10 მაგალითი : საშუალო კატეგორიის პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. შემოწმების მონაცემებით, 2022 წლის დეკემბრის საანგარიშო პერიოდში საწარმოს არაგონივრულმა ნაშთმა შეადგინა 100 000 ლარი. ამასთან, აღნიშნული თანხის ნაწილი – 70 000 ლარი, უძრავი ნაშთის სახით ფიქსირდება შესამოწმებელი პერიოდის დასაწყისიდან. 

 

 

 

ასეთ შემთხვევაში, გაორებული დაბეგვრის გამორიცხვის მიზნით, 70 000 ლარი ჩაითვლება, როგორც 2022 წლის იანვრის საანგარიშო პერიოდში გაცემული ხელფასი და საშემოსავლო გადასახდი იქნება 17 500 ლარი (70 000 / 0,8 * 0,2). ხოლო 2022 წლის დეკემბრის საანგარიშო პერიოდში გაცემული ხელფასად ჩაითვლება 30 000 ლარი (100 000 – 70 000) და საშემოსავლო გადასახადი იქნება 7 500 ლარი (30 000 / 0,8 * 0,2).

მსგავსი სახის მიდგომას მეთოდური მითითების წინა რედაქცია არ მოიცავდა, შესაბამისად აღნიშნული წარმოადგენს მნიშველოვან სიახლეს. 

 

7. ფიქტიური ნაშთის დაბეგვრა

არსებითად შეიცვალა მეთოდური მითითების ტერმინი ფიქტიური ნაშთი, რომელიც არის ინვენტარიზაციის ჩატარების კალენდარული თვის „არაგონივრული ნაშთის“ ის ნაწილი, რომელიც უძრავად (შეუმცირებლად) ფიქსირდება შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს არსებულ „არაგონივრულ ნაშთში“.

ამასთან დაკავშირებით, მეთოდურ მითითებას დაემატა ახალი ტერმინი ინვენტარიზაციით დადგენილი ნაშთი – საგადასახადო ორგანოს მიერ, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის N994 ბრძანებით დამტკიცებული „მიმდინარე კონტროლის პროცედურების ჩატარების, სასაქონლო–მატერიალურ ფასეულობათა ჩამოწერის, აღიარებული საგადასახადო დავალიანების დაფარვის, საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ღონისძიებების განხორციელების, სამართალდარღვევათა საქმისწარმოების წესით“ გათვალისწინებული, სალაროში ნაღდი ფულის დათვლის პროცედურით დადგენილი, ნაღდი ფულის ოდენობა, შესაბამისი პროცედურის დასრულების თარიღისთვის (იგულისხმება შესაბამისი ოქმის შედგენის თარიღი).

მეთოდური მითითების ძველი რედაქციით, ფიქტიური ნაშთი, რომლეიც იყო ნაღდი ფულის ნაშთის ის ნაწილი, რომელიც სალაროში ფაქტობრივად არ გამოვლინდა საგადასახადო ორგანოს მიერ ჩატარებული ნებისმიერ ღონისძიების ფარგლებში, კვალიფიცირდებოდა, როგოც მისი გამოვლენის დღეს საწარმოს დირექტორზე გაცემული ხელფასი. ხოლო, გადასახადის გადამხდელთან შეთანხმებით, მისი განმარტების შესაბამისად, შეიძლებოდა, რომ ფიქტიური ნაშთი დაკვალიფიცირებულიყო როგორც გაცემული სესხი ან/და დივიდენდი.

მეთოდური მითითების ახალი რედაქციით, ფულის ინვენტარიზაციის ჩატარების საანგარიშო პერიოდში ხელფასად დაიბეგრება ფიქტიური ნაშთის მხოლოდ ის ნაწილი, რომელიც აღემატება უძრავ ნაშთს. ვინაიდან უძრავი ნაშთი თავის მხრივ იბეგრება შესამოწმებელი პერიოდის პირველივე კალენდარულ თვეში. ამასთან, გაორებული დაბეგვრის გამორიცხვის მიზნით, ფიქტიური ნაშთის ოდენობით მცირდება შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს არსებული არაგონივრული ნაშთიც.

აღნიშნულთან დაკავშირებით მეთოდურ მითითებას დაემატა ორი ახალი მაგალითი, ესენია:

მაგალითი N11: საშუალო კატეგორიის პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი. 2022 წლის 14 სექტემბერს, საგადასახადო ორგანოს მიერ ჩატარებული ნაღდი ფულის ინვენტარიზაციით დადგენილმა ნაშთმა შეადგინა 0 ლარი. შემოწმების მონაცემებით, 2022 წლის აგვისტომდე, პირს არ უფიქსირდება ნაღდი ფულის ნაშთი, ხოლო შემდგომ პერიოდებში არსებული ნაღდი ფულის ნაშთებიდან: 

• აგვისტოს თვის არაგონივრულმა ნაშთმა შეადგინა 15 000 ლარი; 
• სექტემბრის – 20 000 ლარი; 
• ოქტომბრის – 30 000 ლარი; 
• ნოემბრის – 25 000 ლარი; 
• დეკემბრის – 20 000 ლარი. 

 

 

ასეთ შემთხვევაში, 20 000 ლარი ჩაითვლება, როგორც 2022 წლის სექტემბრის საანგარიშო პერიოდის ბოლოს (ფიქტიურ ნაშთად გამოვლენის თვეში) გაცემული ხელფასი და პირის საგადასახადო ვალდებულება იქნება (20 000 / 0,8 * 0,2) 5 000 ლარი.

მაგალითი N12: საშუალო კატეგორიის პირის შესამოწმებელი პერიოდია 2022 წელი.  2022 წლის 14 სექტემბერს, საგადასახადო ორგანოს მიერ ჩატარებული ნაღდი ფულის ინვენტარიზაციით დადგენილმა ნაშთმა შეადგინა 0 ლარი. 

შემოწმების მონაცემებით, 2022 წელს სალაროს არაგონივრულმა ნაშთმა თვეების მიხედვით შეადგინა:

 

 

ასეთ შემთხვევაში, 30 000 ლარი როგორც უძრავი ნაშთი ხელფასად დაიბეგრება 2022 წლის იანვრის თვეში. ფიქტიურ ნაშთსა და უძრავ ნაშთს შორის სხვაობა 40 000 ლარი (70 000 – 30 000) ლარი ხელფასად დაიბეგრება ინვენტარიზაციის თვეში ანუ სექტემბერში, ვინაიდან აღნიშნული ფიქტიური ნაშთი უძრავად (შეუმცირებლად) ფიქსირდება შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს არსებულ „არაგონივრულ ნაშთში. ხოლო შესამოწმებელი პერიოდის ბოლო, დეკემბრის თვეში არსებული არაგონივრული ნაშთიდან 120 000 ლარიდან ხელფასად დაიბეგრება მხოლოდ დარჩენილი 50 000 ლარი (120 000 – 40 000 – 30 000). 

ცვლილებების ანალიზის შედეგად გაკეთებული დასკვნა

მეთოდურ მითითების ახალ რედაქციაში არის სხვა ცვლილებებიც რომელთა დეტალურად განხილვას საკმაოდ დიდი დრო სჭირდება, თუმცა ჩვენს მიერ გამოყოფილი იქნა 7 ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი რომელიც არსებითად ცვლის შემოსავლების სამსახურის მანამდე არსებულ მიდგომებს.

აღნიშნული ცვლილებები მიანიშნებს იმაზე რომ შემოსავლების სამსახურის მიერ კვლავინდებურად გაგრძელდება გასული პერიოდების სალაროს ნაშთის კონტროლი და შეუსაბამობის შემთხვევაში მოხდება გადასახადის გადამხდელებისთვის ძირითადი გადასახადისა (ძირითადად მხოლოდ საშემოსავლო გადასახადში) და სანქციის თანხის დაკისრება. შესაბამისად რეკომენდირებულია რომ გადასახადის გადამხდელებმა თავადვე მოახდინონ გასულ პერიოდებში არსებული სალაროს ნაშთის გონივრულობის შეფასება ახალი მეთოდური მითიღების მიხედვით და შეუსაბამობის შემთხვევაში დაბეგრონ არაგონივრული ნაშთის თანხები შესაბამის პერიოდებში ხელფასის საშემოსავლო გადასახადით.