2023 წლის აგვისტოსა და სექტემბრის თვეების განმავლობაში საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში შესული ცვლილებები
Kreston Georgia აგრძელებს საგადასახადო კანონმდებლობაში შესული ცვლილებებისა და სიახლეების მიმოხილვას. ამჯერად გთავაზობთ 2023 წლის აგვისტოს და სექტემბრის თვეებში შესული საკანონმდებლო სიახლეების მიმოხილვას.
სარჩევი
1. ცვლილებები საქართველოს საგადასახადო კოდექსში
1.1. ტერმინთა დაზუსტება კანონში
2. ცვლილებები საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანებებში
2.1. მარკირების ნომინალური ღირებულების ანაზღაურება
2.4. ბარტერული ოპერაციის საბაზრო ფასით დაბეგვრა
3. ახალი სიტუაციური სახელმძღვანელოები
3.1. დაქირავებულ პირთა რეესტრში სტაჟიორის ასახვა N2551
3.2. საიმპორტო საქონელზე გრანტის სტატუსის მინიჭება N2552
3.3. აქციზური მარკებით საქონლის სავალდებულო ნიშანდების არაჯეროვანი შესრულება N2553
3.4. იჯარით აღებული ქონების რემონტის დაბეგვრა ქონების გადასახადით N1431
3.5. ლატარიიდან მიღებული მოგების დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან N2436
1. ცვლილებები საქართველოს საგადასახადო კოდექსში
1.1 ტერმინთა დაზუსტება კანონში
2023 წლის 12 ოქტომბერს გამოქვეყნდა და ამავე თარიღში ძალაში შევიდა ცვლილება საქართველოს საგადასახადო კოდექსში, კერძოდ ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა სსკ-ის 82-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ1“ ქვეპუნქტი. ცვლილების მიზანი არის საქართველოს საგადასახადო კოდექსის თავდაცვის კოდექსთან შესაბამისობაში მოყვანა და შესაბამისად მოხდა მხოლოდ ტერმინის დაზუსტება და შინაარსობრივი ცვლილება არ განხორციელებულა.
ახალი რედაქციით, „იმ პირის მიერ, რომელმაც საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების შენარჩუნებისა და აღდგენის ოპერაციაში ან სხვა სახის სამშვიდობო საქმიანობაში მონაწილეობასთან დაკავშირებით ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება მიიღო, კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული 6’000 ლარამდე დასაბეგრი შემოსავალი არ იბეგრება საშემოსავლო გადასახადით”.
2. ცვლილებები საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანებებში
1.2 მარკირების ნომინალური ღირებულების ანაზღაურება
2023 წლის 4 აგვისტოს გამოქვეყნდა და ძალაში შევიდა ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის გარდამავალ დებულებებში, კერძოდ ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა 112-ე მუხლის მე-13 ნაწილი.
აღნიშნული მუხლის მიხედვით, შერჩეულ პირს, მათთან გაფორმებული ხელშეკრულების საფუძველზე, შემოსავლების სამსახურის მიერ აუნაზღაურდება არააქციზური საქონლის სავალდებულო მარკირების ნომინალური ღირებულება. ცვლილებამდე არსებული რედაქციით აღნიშნული მუხლი ეხებოდა 2023 წლის 31 ივლისის ჩათვლით შერჩეულ პირებს, ცვლილების შედეგად კი განსაზღვრული ვადა გაიზარდა 2025 წლის 31 დეკემბრის თვის ჩათვლით პერიოდამდე.
აღნიშნული ცვლილება ვრცელდება 2023 წლის 1 აგვისტოდან წარმოშობილ სამართლებრივ ურთიერთობებზე.
1.3 აქციზის დეკლარაციის ცვლილება და ფიქსირებული გადასახადის ფარგლებში დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის წესი
2023 წლის 17 აგვისტოს გამოქვეყნდა და ძალაში შევიდა ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებით დამტკიცებულ ინსტრუქციაში.
ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა ინსტრუქციის 46-ე მუხლის მე-4 ნაწილი და განიმარტა, რომ დღგ-ის სავალდებულო რეგისტრაციის მიზნებისათვის 100’000 ლარიანი ზღვარის გაანგარიშებისას არ გაითვალისწინება ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირის მიერ ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი. ამასთან დაკავშირებით დაემატა „მაგალითი 1“:
პირობა:
პირი ახორციელებს ავტომობილების ტექნიკურ მომსახურებას, რაზეც მინიჭებული აქვს ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსი. ამასთანავე, პირი დამატებით ეწევა სამშენებლო-სარემონტო საქმიანობას.
ვარიანტი I: პირმა უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში განახორციელა, ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში, 103 000 ლარის მომსახურების გაწევა, ხოლო დამატებით, ნებადართული საქმიანობის ფარგლებში – 58 000 ლარის სამშენებლო-სარემონტო სამუშაოს შესრულება.
ვარიანტი II: პირმა უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში განახორციელა, ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში, 63 000 ლარის მომსახურების გაწევა, ხოლო დამატებითი საქმიანობის ფარგლებში – 108 000 ლარის სამშენებლო-სარემონტო სამუშაოს შესრულება.
შეფასება:
პირველ ვარიანტში: ვინაიდან ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისთვის, დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულების მიზნებისათვის, დღგ-ით დასაბეგრი საქონლის/მომსახურების მიწოდების ოპერაციების ჯამური თანხის განსაზღვრისას ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი არ გაითვალისწინება, პირს დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება არ წარმოეშობა.
მე-2 ვარიანტში: ვინაიდან ნებადართული დამატებითი საქმიანობის ნაწილში პირს წარმოეშვა დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება, იგი ვალდებულია გატარდეს დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელად რეგისტრაციაში. ამასთან, ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსი ექვემდებარება გაუქმებას, კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
ცვლილება ასევე შეეხო აქციზის გადასახადს. კერძოდ კი, ცვლილების მიხედვით არსებულ კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოვიდა აქციზის დეკლარაციის „განაყოფი III“, „განაყოფი IV“, „განაყოფი V“ და „განაყოფი VI“.
აგრეთვე, სსკ-ის 192-ე მუხლის მე-7 ნაწილის მიზნებისათვის, აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის განუხორციელებლობის შემთხვევაში, მატერიალური ფორმის აქციზური მარკების დაბრუნების 6-თვიანი ვადის ათვლა ხორციელდება გადასახადის გადამხდელზე 2023 წლის 18 აპრილის შემდგომ გაცემულ აქციზურ მარკებთან მიმართებაში.
გარდა ამისა, 2912 11 000 00 კოდში (მეთანალი (ფორმალდეჰიდი)) მითითებულ საქონელზე სსკ-ის 194-ე მუხლის მე-5 ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტით აქციზისაგან გათავისუფლების წესი გავრცელდება 2023 წლის 18 აპრილის შემდგომ განხორციელებულ იმპორტთან მიმართებაში.
1.4 უცხოეთის დიპლომატიური წარმომადგენლობებისა და მათთან გათანაბრებული საერთაშორისო ორგანიზაციებისათვის სავალდებულო გახდა ახალი ფორმის წარდგენა
2023 წლის 22 სექტემბერს გამოქვეყნდა და ძალაში შევიდა ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებით დამტკიცებულ ინსტრუქციაში.
როგორც მოგეხსენებათ, დამქირავებელი, ვალდებულია დაქირავებულ პირთა შესახებ ინფორმაცია ასახოს „დაქირავებულ პირთა რეესტრში“, რომელსაც აწარმოებს შემოსავლების სამსახური. ცვლილების შედეგად, აღნიშნულ რეესტრში დაქირავებულ პირთა შესახებ ინფორმაციის ასახვის ვალდებულება მოეხსნათ უცხოეთის დიპლომატიურ წარმომადგენლობებს და უცხოეთის დიპლომატიურ წარმომადგენლობებთან გათანაბრებულ საერთაშორისო ორგანიზაციებს.
თუმცა, აღნიშნული ორგანიზაციებისათვის სავალდებულო გახდა, საგადასახადო წლის დამთავრებიდან 30 კალენდარული დღის ვადაში, საგადასახადო ორგანოსათვის ფიზიკური პირებისთვის გადახდილი ანაზღაურების, გვარის, სახელის, პირადი ნომრის და ანაზღაურების სახის თაობაზე, ინფორმაციის წარდგენა, დანართი №II-12-ის შესაბამისად.
1.5 ბარტერული ოპერაციის საბაზრო ფასით დაბეგვრა
2023 წლის 15 აგვისტოს გამოქვეყნდა და ძალაში შევიდა ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებით დამტკიცებულ ინსტრუქციაში. ცვლილება უკავშირდება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლის ბოლოდროინდელ ცვლილებას.
როგორც უკვე ჩვენთვის ცნობილია, 2023 წლის აპრილის თვეში ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა სსკ-ის 73-ე მუხლის მე-8 ნაწილი, რომლის მიხედვითაც, საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია საქონლის/მომსახურების გაცვლის (ბარტერული) ოპერაციის შემთხვევაში დასაბეგრი თანხის ოდენობა განსაზღვროს საბაზრო ფასით. ამ ნაწილის გამოყენების პირობები და წესები, აგრეთვე შემთხვევები, როდესაც ეს ნაწილი არ გამოიყენება, უნდა განსაზღვრულიყო საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ და სწორედ აღნიშნულის განსაზღვრა მოხდა განხორციელებული ცვლილების საფუძველზე.
განხორციელებული ცვლილების შედეგად, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებით დამტკიცებულ ინსტრუქციას დაემატა ახალი 483-ე მუხლი, რომლითაც განისაზღვრა გაცვლის (ბარტერული) ოპერაციების შემთხვევაში დღგ-ით დასაბეგრი თანხის საბაზრო ფასით განსაზღვრის წესი და რომლის მიხედვითაც, ოპერაციის თითოეული მხარისთვის დღგ-ით დასაბეგრი თანხა განისაზღვრება მისაღები საქონლის/მომსახურების საბაზრო ფასით დღგ-ის გარეშე, თუ გაცვლის (ბარტერული) ოპერაციის ფარგლებში ხორციელდება უძრავი ნივთის მიწოდება.
ახალ მუხლს თან ახლავს მაგალითი, რომლის მიხედვითაც, თუ ვთქვათ საწარმოსა და ფიზიკურ პირს შორის გაფორმდა გაცვლის (ბარტერული) ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც, ფიზიკური პირი საწარმოს საკუთრებაში გადასცემს მიწის ნაკვეთს, ხოლო სანაცვლოდ, ამავე მიწის ნაკვეთზე საწარმომ უნდა ააშენოს შენობა-ნაგებობა, რომელშიც განთავსებული ფართების ნაწილს გადასცემს ფიზიკურ პირის საკუთრებაში და მიწის ნაკვეთის საბაზრო ფასია 236’000 ლარი, ასეთ შემთხვევაში, იმის გათვალისწინებით, რომ ადგილი აქვს უძრავი ნივთის მიწოდებას, საწარმოს მიერ ფიზიკური პირისათვის ფართების მიწოდების დღგ-ით დასაბეგრი თანხა უნდა განისაზღვროს მიწის ნაკვეთის საბაზრო ფასით დღგ-ის გარეშე, რაც შეადგენს 200’000 ლარს (236’000/1.18).
აღნიშნული ცვლილებით, მეტად თვალსაჩინო გახდა სსკ-ის 164-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით განსაზღვრული დებულება, იმის შესახებ, რომ ბარტერული ოპერაციის შემთხვევაში მიწოდებული საქონელი/მომსახურება უნდა დაიბეგროს სანაცვლოდ მიღებული/მისაღები ანაზღაურების (სანაცვლოდ მიღებული საქონლის/მომსახურების) დღგ-ის გარეშე საბაზრო ფასის შესაბამისად.
თუმცა, კვლავ ბუნდოვანი რჩება ძალზედ მნიშვნელოვანი საკითხი იმის შესახებ, საბაზრო ფასი თუ რა მომენტისთვის უნდა იქნას განსაზღვრული: მაშინ როდესაც ბარტერის ხელშეკრულება გაფორმდა; მაშინ როდესაც ბინების საჯარო რეესტრში გადაფორმება მოხდა; თუ მაშინ როდესაც ბინები შევიდა ექსპლუატაციაში და დადგა მიწოდების ოპერაციის დაბეგვრის მომენტი. დროის ზემოაღნიშნულ სამივე მომენტში მიწის საბაზრო ფასი, არსებული ეკონომიკური გარემოს გათვალისწინებით, მაშინ როდესაც უძრავი ქონების ფასები დინამიკაში მზარდი ტენდენციით ხასიათდება, მოსალოდნელია, რომ არსებითად განსხვავდებოდეს ერთმანეთისგან და შესაბამისად, არსებითი გავლენა მოახდინოს დასაბეგრი ოპერაციის მოცულობაზე. აქედან გამომდინარე, აღნიშნული საკითხი/პრობლემა საჭიროებს დამატებით განმარტებებს და მნიშვნელოვანია, გარკვევით იმის განსაზღვრა, თუ სანაცვლოდ მიღებული მიწის საბაზრო ფასი დროის რა მომენტისათვის უნდა იქნას განსაზღვრული დაბეგვრის მიზნებისათვის.
აგრეთვე, უნდა აღინიშნოს კიდევ ერთი ბუნდოვანება, რაც წარმოდგენილ ცვლილებას თან ახლავს. კერძოდ კი, როგორც ახალ 483-ე მუხლში ვკითხულობთ, რომ სანაცვლოდ მიღებული საქონლის/მომსახურების საბაზრო ფასი გამოიყენება თუ გაცვლის (ბარტერული) ოპერაციის ფარგლებში ხორციელდება უძრავი ნივთის მიწოდება. აღნიშნული კი აჩენს კითხვებს იმასთან დაკავშირებით თუ როგორ მოხდება დასაბეგრი ოპერაციის თანხის განსაზღვრა იმ შემთხვევაში, როდესაც ბარტერული ოპერაციის ერთ-ერთი ან ორივე მხარის მიერ ხდება მოძრავი ქონების ან სულაც მომსახურების მიწოდება. ცვლილების მიხედვით ბუნდოვანია ამ შემთხვევაშიც დღგ-ით დაბეგვრის იგივე წესები გავრცელდება თუ დაბეგვრა მოხდება უძრავი ქონების დაბეგვრისგან განსხვავებული წესით. გარდა ამისა, ცვლილებით არ ხდება იმისა დაზუსტება თუ როგორ უნდა იქნეს განსაზღვრული დღგ-ით დასაბეგრი თანხა თუ ბარტერული ოპერაციის ერთ-ერთი მხარე საქონლის/მომსახურების მიწოდებასთან ერთად ახდენს ფულადი ფორმით ანაზღაურებას.
3. ახალი სიტუაციური სახელმძღვანელოები
2023 წლის 9 აგვისტოს (1,2,3) და 28 სექტემბერს (4,5) გამოქვეყნდა შემოსავლების სამსახურის უფროსის მიერ დამტკიცებული ახალი სიტუაციური სახელმძღვანელოები:
1.6 დაქირავებულ პირთა რეესტრში სტაჟიორის ასახვა N2551
საწარმო ვალდებულია დაქირავებულ პირთა რეესტრში ასახოს სტაჟიორის შესახებ ინფორმაცია, თუ სტაჟიორი სამუშაოს ასრულებს ანაზღაურების სანაცვლოდ. ხოლო საწარმოს ზემოაღნიშნული ვალდებულება არ გააჩნია, თუკი სტაჟიორი სამუშაოს ასრულებს ანაზღაურების გარეშე.
1.7 საიმპორტო საქონელზე გრანტის სტატუსის მინიჭება N2552
მეწარმე სუბიექტს უფლება აქვს მოითხოვოს საიმპორტო საქონლისათვის გრანტის სტატუსის მინიჭება, იმ შემთხვევაში, თუკი დაცულია პროგრამის თანამონაწილეობის წილი და პირზე გაცემული სახსრები ითვლება გრანტად.
ასე მაგალითად, სახელმწიფო პროგრამის „აწარმოე საქართველოში“ მიერ მიკრო და მცირე მეწარმეობის ხელშეწყობის პროგრამის ფარგლებში მეწარმე სუბიექტს, რომელსაც მინიჭებული ჰქონდა პროგრამის ბენეფიციარის სტატუსი, გამოეყო დაფინანსება (გრანტი). გრანტის მიმღებმა უნდა შეიძინოს 15’000 ლარის ღირებულების დანადგარი, აქედან გრანტის თანხა შეადგენს 11’000 ლარს, ხოლო თანამონაწილეობის თანხა – 4’000 ლარს. გრანტის მიმღებმა პირმა თანადაფინანსებით საზღვარგარეთ შეიძინა საქონელი და მოახდინა მისი იმპორტი. ოპერაცია განხორციელებულია გრანტის მიღებისათვის განსაზღვრული ბენეფიციარის თანამონაწილეობის ხელშეკრულების პირობების დაცვით, შესაბამისად მართლზომიერია, რომ პირმა მოთხოვოს საიმპორტო საქონლისათვის გრანტის სტატუსის მინიჭება.
1.8 აქციზური მარკებით საქონლის სავალდებულო ნიშანდების არაჯეროვანი შესრულება N2553
თუკი დათვალიერების პროცედურის ფარგლებში გამოვლინდა, რომ პირის მიერ შემოსავლების სამსახურში არ იყო წარდგენილი ინფორმაცია საქონელზე დაკრული აქციზური მარკების თაობაზე ან დაკრული აქციზური მარკების შესახებ ინფორმაცია, კანონმდებლობით განსაზღვრულ ვადებში წარდგენილი იყო არასწორად, ორივე შემთხვევაში პირს სანქციის სახით შეეფარდება გაფრთხილება. ხოლო ქმედების განმეორებით ჩადენის შემთხვევაში გამოიყენება სსკ-ის 291-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქცია – 100 ლარი.
1.9 იჯარით აღებული ქონების რემონტის დაბეგვრა ქონების გადასახადით N1431
სიტუაციური სახელმძღვანელოს გამოცემამდეც ცნობილი იყო შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის მიდგომის შესახებ, რის მიხედვითაც შემოსავლების სამსახურის მოსაზრებით საწარმოს მიერ იჯარით აღებული ქონების რემონტის ხარჯები (რომელიც განმარტებულია სსკ-ის მე-8 მუხლის 32-ე ნაწილით) უნდა დაბეგრილიყო ქონების გადასახადით, თუმცა პირდაპირი მინიშნება აღნიშნულის შესახებ მოქმედი კანონმდებლობის ამა თუ იმ ნორმაში ან რომელიმე მეთოდურ მითითებაში არ გვქონდა.
შემოსავლების სამსახურმა 28 სექტემბერს გამოსცა სიტუაციური სახელმძღვანელო N1431, რის მიხედვითაც შემოსავლების სამსახური ცალსახად აღნიშნავს, რომ ასეთი კაპიტალური რემონტის ხარჯების დაბეგვრა ქონების გადასახადით აუცილებლად უნდა მოხდეს. შემოსავლების სამსახური აღნიშნავს, რომ აუცილებელია ქონების გადასახადით დაბეგვრა ასევე ისეთი ხარჯებისაც როგორიცაა ფასადის და მიმდებარე ტერიტორიის კეთილმოწყობის: დასუფთავების, გამწვანებისა, გარე განათების ხარჯები.
1.10ლატარიიდან მიღებული მოგების დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან N2436
შემოსავლების სამსახურმა დაამტკიცა N2436 სიტუაციური სახელმძღვანელო, რომლის მიხედვითაც ლატარიიდან მიღებული მოგების დაბეგვრა უნდა მოხდეს გადახდის წყაროსთან იმ შემთხვევაში, თუ მოგებული თანხა მეტია 1’000 ლარზე.
მაგალითის მიხედვით მიმდინარე წლის მარტის თვეში გათამაშებულ ლატარიაში მომგებიანი აღმოჩნდა სამი ბილეთი, ხოლო მოგებულმა თანხამ შეადგინა: I – 500 ლარი; II – 700 ლარი; III – 1300 ლარი.
საწარმომ, რომელმაც მოაწყო გათამაშება (ლატარია), გამარჯვებულ ფიზიკურ პირზე გადახდის წყაროსთან დააკავა საშემოსავლო გადასახადი 1’300 ლარის ღირებულების მოგებიდან, ხოლო დანარჩენი მოგებული თანხა გასცა საშემოსავლო გადასახადის დაკავების გარეშე.
სსკ-ის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ღ” ქვეპუნქტის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრისაგან თავისუფლდება ლატარიიდან მიღებული მოგება, რომლის ღირებულება არ აღემატება 1’000 ლარს. ხოლო სსკ-ის 154-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ე” ქვეპუნქტის მიხედვით, გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის ლატარიის მომწყობი პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს უხდის მოგებას.
შესაბამისად, შემოსავლების სამსახურის მიდგომის მიხედვით საშემოსავლო გადასახადით დაიბეგრება მხოლოდ 1’300 ლარის მოგების გაცემა, ხოლო დანარჩენი განაცემების დაბეგვრა არ მოხდება.
შპს კრესტონ ჯორჯია
მმართველი პარტნიორი დავით პაპიაშვილი
საგადასახადო აუდიტის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი რუსუდან ჭაბუკიანი