2023 წლის ოქტომბრის თვის განმავლობაში საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში შესული ცვლილებები

Kreston Georgia აგრძელებს საგადასახადო კანონმდებლობაში შესული ცვლილებებისა და სიახლეების მიმოხილვას. ამჯერად გთავაზობთ 2023 წლის ოქტომბრის თვეში შესული საკანონმდებლო სიახლეების მიმოხილვას.

სარჩევი

1. ცვლილებები საქართველოს საგადასახადო კოდექსში

1.1. სურსათის დანაკარგები

2. ცვლილებები საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანებებში

2.1. პარტნიორთა/მონაწილეთა შესახებ წლიური ინფორმაციის წარდგენის ვალდებულება

2.2. გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაციის ახალი დანართი

2.3. ცვლილება უცხოეთის დიპლომატიური პირის მიერ დღგ-ის დაბრუნების წესში

2.4. მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მიმდინარე გადასახდელები

3. ცვლილებები შემოსავლების სამსახურის უფროსის ბრძანებაში

3.1. გადასახადების ე.წ. არაპირდაპირი მეთოდით გამოანგარიშების მეთოდური მითითება

3.2. ცვლილება გადამხდელთა კატეგორიის კრიტერიუმებში

 

1. ცვლილებები საქართველოს საგადასახადო კოდექსში

    1.1 სურსათის საქველმოქმედო ორგანიზაციისთვის უსასყიდლო გადაცემა დღგ-სგან და მოგების გადასახადისგან გათავისუფლება

2023 წლის 24 ოქტომბერს გამოქვეყნდა ცვლილება საქართველოს საგადასახადო კოდექსში, რომელიც ამოქმედდება 2025 წლის 1 იანვრიდან. განხორციელებული ცვლილების მიხედვით, 2025 წლის 1 იანვრიდან მოგების გადასახადით აღარ დაიბეგრება და ასევე, დღგ-ისგან ჩათვლის უფლებით გათავისუფლდება, „სურსათის დანაკარგებისა და მისი ნარჩენების შემცირების და სურსათის შეწირულების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად, სურსათის მიწოდების ჯაჭვის მონაწილის მიერ სურსათის საქველმოქმედო ორგანიზაციისთვის/სურსათის ბანკისთვის სურსათის უსასყიდლოდ მიწოდება (გადაცემა).

აქვე მოგახსენებთ, რომ „სურსათის დანაკარგებისა და მისი ნარჩენების შემცირების და სურსათის შეწირულების შესახებ“ საქართველოს კანონი გამოქვეყნდა და ძალაში შევიდა 2023 წლის 24 ოქტომბრიდან. ეს კანონი უზრუნველყოფს სურსათის დანაკარგებისა და მისი ნარჩენების შემცირებას, ჭარბი სურსათის ბენეფიციარებისთვის გადაცემის (მიწოდების) წახალისებისა და მათთვის უვნებელი სურსათის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის გზით. კერძოდ კი, სურსათის მიწოდების ჯაჭვის მონაწილეს უფლება აქვს, სურსათის საქველმოქმედო ორგანიზაციას/სურსათის ბანკს ან უშუალოდ ბენეფიციარს გადასცეს ჭარბი სურსათი შეწირულების სახით, თუ სურსათი ვარგისია ადამიანის მიერ მოხმარებისთვის და აკმაყოფილებს საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრულ სურსათის უვნებლობის მოთხოვნებს. ფიზიკური ან იურიდიული პირის მიერ, რომელიც სურსათის მიწოდების ჯაჭვში მონაწილეობს, სურსათის გადაცემა საქველმოქმედო ორგანიზაციისთვის ან/და სურსათის ბანკისთვის, გათავისუფლდება მოგების გადასახადის 15%-იანი განაკვეთით დაბეგვრისგან, სსკ-ის 983-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტის მიხედვით და ასევე, გათავისუფლდება დღგ-ის 18%-იანი განაკვეთით დაბეგვრისგან ჩათვლის უფლებით, სსკ-ის 172-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „ჰ“ ქვეპუნქტის მიხედვით.

საქართველოს მთავრობამ, „სურსათის დანაკარგებისა და მისი ნარჩენების შემცირების და სურსათის შეწირულების შესახებ“ საქართველოს კანონის ამოქმედებიდან, 6 თვის ვადაში დადგენილებით უნდა დაამტკიცოს, სურსათის შეწირულებისა და გადანაწილების წესი და სურსათით საქველმოქმედო საქმიანობის ავტორიზაციის წესი, ამასთან არაუგვიანეს 2025 წლის 1 იანვრისა ასევე უნდა დაამტკიცოს სურსათის ნარჩენების მართვის კონცეფცია. ამ სფეროსთვის შეღავათიანი საგადასახადო დაბეგვრის რეჟიმიც 2025 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედდება.

2.ცვლილებები საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანებებში

    1.2 პარტნიორთა/მონაწილეთა შესახებ წლიური ინფორმაციის წარდგენის ვალდებულება

2023 წლის 10 ოქტომბერს გამოქვეყნდა და ამოქმედდება 2024 წლის 1 იანვრიდან ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებაში, რომლის მიხედვითაც იმ პირებს, რომლებიც რეგისტრაციას ექვემდებარებიან საგადასახადო ორგანოს მიერ (არარეზიდენტი საწარმოების მუდმივი დაწესებულები, გაერთიანებები, და ა.შ.), მათი პარტნიორთა/მონაწილეთა შესახებ ყოველწლიურად ინფორმაციის წარდგენის დამატებითი ვალდებულება დაუწესდათ.

საკანონმდებლო ცვლილების მიხედვით ისეთმა სუბიექტებმა როგორებიც არიან არარეზიდენტი საწარმოების მუდმივი დაწესებულებები, გაერთიანებები და სხვა პირები, რომლებიც რეგისტრაციას ექვემდებარებიან საგადასახადო ორგანოს მიერ, პარტნიორთა/მონაწილეთა (მათ შორის, პარტნიორთა/მონაწილეთა შემადგენლობაში ცვლილების) შესახებ ინფორმაცია საგადასახადო ორგანოში არაუგვიანეს ყოველი კალენდარული წლის მომდევნო წლის 30 იანვრისა უნდა წარუდგინონ ქვემოთ მოცემული ფორმით:

 

საანგარიშგებო პერიოდში საწარმოს პარტნიორთა/მონაწილეთა შემადგენლობაში ცვლილება არ განხორციელებულა. საანგარიშგებო პერიოდში საწარმოს პარტნიორთა/მონაწილეთა შემადგენლობაში განხორციელდა შემდეგი ცვლილება: დასახელება/სახელი და გვარი (ს/ნ) მოქალაქეობა/ რეზიდენტობა საცხოვრებელი ადგილი/იურიდიული მისამართი ცვლილების თარიღი დამატება/ გასვლა წილის ოდენობა * წილის ტიპი * საწარმოს პარტნიორთა/მონაწილეთა სრული შემადგენლობა (ანგარიშგების წარდგენის მდგომარეობით): დასახელება/სახელი და გვარი (ს/ნ) მოქალაქეობა/ რეზიდენტობა საცხოვრებელი ადგილი/იურიდიული მისამართი წილის ოდენობა * წილის ტიპი *

 

აღნიშნული ცვლილება არ ვრცელდება ისეთ პირებზე როგორიცაა „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული სამეწარმეო საზოგადოება, ასევე, საჯარო სამართლის იურიდიულ პირი, არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიულ პირი, ორგანიზაცია (მათ შორის, საბიუჯეტო ორგანიზაცია) და „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად შექმნილ ამხანაგობა, შესაბამისად აღნიშნული ვალდებულება არ გავრცელდება შპს, სს და სხვა სამართლებრივი ფორმის სუბიექტებზე რაც განმარტებულია მეწარმეთა შესახებ კანონის მიხედვით, არამედ აღნიშნული ვალდებულება შეეხება ისეთ საწარმოებს, რომლებიც რეგისტრაციას ექვემდებარებიან საგადასახადო ორგანოს მხრიდან და არ მოიაზრებიან ზემოთ ხსენებულ ჩამონათვალში, მაგალითად არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულება, გაერთიანება, და სხვა მსგავსი წარმონაქმნი რომლებიც რეგისტრაციას ექვემდებარება შემოსავლების სამსახურის მიერ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანების შესაბამისად.

საკანონმდებლო ცვლილება 2024 წლის 1 იანვრიდან შედის ძალაში, რაც ნიშნავს იმას, რომ ზემოხსენებულმა პირებმა აღნიშნული ტიპის ინფორმაცია 2024 წლის დადგომის შემდეგ უნდა წარადგინონ.

 1.3 გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაციის ახალი დანართი

2023 წლის 20 ოქტომბერს გამოქვეყნდა და 2024 წლის 1 იანვრიდან შედის ძალაში ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებაში, რომლის მიხედვითაც განაცემთა დეკლარაციაში (ე.წ. საშემოსავლო გადასახადი დეკლარაცია) სავალდებულო ხდება მიღებული მომსახურების ანაზღაურების შესახებ ინფორმაციის წარდგენა, რომელიც არ იბეგრება გადახდის წყაროსთან.

ცვლილების მიხედვით ანაზღაურებული მომსახურების თანხების შესახებ ინფორმაცია, რომელთა გადახდის წყაროსთან დაბეგვრა ამა თუ იმ მიზეზის გამო არ ხდება,  ახლებური წესით უნდა იქნეს წარდგენილი. კერძოდ, მითითებული უნდა იქნა მომსახურების ანაზღაურების მიმღების პირის, მისი რეზიდენტობის, მომსახურების სახისა და მომსახურების თანხის შესახებ შესაბამისი ინფორმაცია თანხის ფაქტობრივად გაცემის საანგარიშო თვის მიხედვით.

ინფორმაციის წარდგენა სავალდებულო ხდება განაცემთა დეკლარაციის დანართ „ე“-ს სახით:

 

1.4 ცვლილება უცხოეთის დიპლომატიური პირის მიერ დღგ-ის დაბრუნების წესში

2023 წლის 11 ოქტომბერს გამოქვეყნდა და 2023 წლის 10 ნოემბრიდან ამოქმედდება ცვლილება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N996 ბრძანებაში, რომლის მიხედვითაც ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა ბრძანების 68-ე მუხლის მე-5 პუნქტი. კერძოდ, საქონლის/მომსახურების შეძენისას გადახდილი დღგ-ის დაბრუნების მიზნით, დიპლომატიურმა წარმომადგენლობამ ან/და დიპლომატიური წარმომადგენლობის წევრმა საგადასახადო ორგანოში წარდგენილ განაცხადთან _ „განაცხადი გადახდილი დღგ-ის დაბრუნების თაობაზე“ ერთად, გარდა ანგარიშ-ფაქტურებისა ასევე უნდა წარადგინოს, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს დიპლომატიური პროტოკოლის დეპარტამენტის მიერ მის სახელზე გაცემული პირადობისა და ოფიციალური სტატუსის დამადასტურებელი შესაბამისი სააკრედიტაციო ბარათის ასლი.

აღნიშნულ მუხლს ასევე დაემატა 61 და 62 პუნქტები, რომლის მიხედვითაც, დიპლომატიური წარმომადგენლობისთვის ან/და გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული დიპლომატიური წარმომადგენლობის წევრისთვის დაბრუნებული დღგ-ის თანხის შესახებ მონაცემები აისახება გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე. ხოლო, დაბრუნებული დღგ-ის თანხის შესახებ მონაცემები აისახება მონაცემების ერთიან ელექტრონულ ბაზაში.

  1.5 მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მიმდინარე გადასახდელები

2023 წლის 31 ოქტომბერს გამოქვეყნდა და გამოქვეყნებისთანავე ამოქმედდა ცვლილება „სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების გამოყენების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის №999 ბრძანებით დამტკიცებულ ინსტრუქციაში. ცვლილება დაზუსტებითი ხასიათისაა და შეეხო მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირის მიმდინარე გადასახდელებს.

შეგახსენებთ, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 94-ე მუხლის მიხედვით,  მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირი მიმდინარე გადასახდელებს არ იხდიან. ასევე, ამავე კოდექსის 155-ე მუხლის მიხედვით,  მიმდინარე გადასახდელებს არ იხდის პირი, რომელსაც მიმდინარე წელს გაუუქმდა მიკრო ბიზნესის ან ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსი და გასული საგადასახადო წლის მიხედვით ჰქონდა დასაბეგრი შემოსავალი.

„სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების გამოყენების შესახებ“ ინსტრუქციის მე-5 მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირები არ იხდიან მიმდინარე გადასახდელებს. ცვლილების შედეგად, აღნიშნული მუხლის „მაგალითი 1“ ამოღებულ იქნა. ხსენებული მაგალითის მიხედვით, მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე პირს, რომელსაც გარდა სტატუსის ფარგლებში მიღებული შემოსავლისა, ასევე მიღებული ჰქონდა სხვა ნებადართული საქმიანობიდან ჩვეულებრივი რეჟიმით დასაბეგრი შემოსავალი და ასეთი საქმიანობის ფარგლებში მიღებულ შემოსავალზე შემდეგი წლის 16 მაისის სავადო თარიღით დაერიცხა მიმდინარე გადასახდელი. მოცემული მაგალითი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ცვლილების შედეგად გაუქმდა, რაც გულისხმობს იმას მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე პირისთვის ჩვეულებრივი რეჟიმით დასაბეგრი შემოსავლის ნაწილშიც მიმდინარე გადასახდელის დარიცხვა არ უნდა მოხდეს.

ანალოგიურად დაზუსტდა მიდგომა მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირების მიმდინარე გადასახდელებთან დაკავშირებით. ამასთან დაკავშირებით ახალი რედაქციით ჩამოყალიბდა ინსტრუქციის მე-15 მუხლის 1-ლი პუნქტი, ასევე მე-14 მუხლის 11-ლი პუნქტი და აქვე დაემატა 12-ლი პუნქტი. კერძოდ, დაზუსტდა, რომ ფიზიკური პირის მიერ საანგარიშო წლის განმავლობაში მცირე ბიზნესის სტატუსის გაუქმების შემთხვევაში, სტატუსის გაუქმების წელს, პირს მიმდინარე გადასახდელები არ დაერიცხება, ისევე როგორც, მიმდინარე გადასახდელები არ დაერიცხება მცირე ბიზნესის სტატუსის მინიჭებისას არასრულ საგადასახადო პერიოდზე მიღებულ შემოსავალზე წარდგენილი დეკლარაციის მიხედვით. ასევე დაზუსტდა, რომ მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირი მიმდინარე გადასახდელებს არ იხდის არა მხოლოდ სპეციალური რეჟიმით დასაბეგრი საქმიანობიდან  მიღებული შემოსავლის  ნაწილში, როგორც ეს ცვლილებამდე მოქმედი რედაქციით იყო განსაზღვრული, არამედ ზოგადად არ აქვს მიმდინარე გადასახდელების გადახდის ვალდებულება.

ასევე, ახალი რედაქციის ჩამოყალიბდა მე-18 მუხლის მე-3 პუნქტი, შედეგად კი, მცირე ბიზნესი აღარ არის ვალდებულია მცირე ბიზნესისთვის აკრძალული საქმიანობის განხორციელებამდე  აღნიშნულის თაობაზე აცნობოს საგადასახადო ორგანოს, უბრალოდ თუ კი დაფიქსირდა ასეთი აკრძალული საქმიანობის განხორციელების ფაქტი, იგი რეჟიმიდან გამოსულად ჩაითვლება ამ წლის დასაწყისიდან.

     

3.ცვლილებები შემოსავლების სამსახურის უფროსის ბრძანებაში

   1.6 გადასახადების ე.წ. არაპირდაპირი მეთოდით გამოანგარიშების მეთოდური მითითება

ზოგადად არაპირდაპირი მეთოდით გადასახადების გამოანგარიშება გულისხმობს შემოსავლების სამსახურის მიერ გადასახადების გამოანგარიშებას არა მხოლოდ პირველადი და სააღრიცხვო დოკუმენტაციის საფუძველზე, არამედ შემოსავლების სამსახურის ხელთ არსებული ნებისმიერი სხვა ინფორმაციიდან გამომდინარე. ანუ სხვაგვარად, რომ ვთქვათ, შემოსავლების სამსახურის მიერ არაპირდაპირი მეთოდის გამოყენების მაგალითებია ფიზიკური და იურიდიული პირებისთვის გადასახადის გამოანგარიშება არათუ გადასახადის გადამხდელის აღრიცხვის ან/და ბანკში მიღებული შემოსავლების საფუძველზე, არამედ ისეთი მეთოდების გამოყენებით როგორიცაა მაგალითად:

• ვაჭრობის სფეროში არსებული გადამხდელებისთვის შემოწმების შედეგად გადასახადის გამოანგარიშება კომპანიაში დაფიქსირებული დოკუმენტური საშუალო წლიური ფასნამატის გამოყენებით;

• ვაჭრობის სფეროში არსებული გადამხდელისთვის შემოწმების შედეგად გადასახადის გამოანგარიშება სხვა ანალოგიური საქმიანობის განმახორციელებელი გადამხდელის ფასნამატიდან გამომდინარე;

• წარმოების სფეროში არსებული კომპანიისთვის გადასახადების გამოანგარიშება ელ. ენერგიის ან ვთქვათ გაზის ხარჯიდან გამომდინარე;

• წარმოების სფეროში არსებული კომპანიისთვის გადასახადების გამოანგარიშება წარმოების კალკულაციებიდან გამომდინარე;

• ასევე ნებისმიერ სხვა ინფორმაციაზე დაყრდნობით გადასახადების გამოანგარიშების შემთხვევები.

მოქმედი კანონმდებლობითა და შემოსავლების სამსახურში არსებული პრაქტიკის მიხედვით მოქმედი არაპირდაპირი მეთოდის გამოყენების საფუძველი ჩნდება იმ შემთხვევაში, თუ სახეზეა ქვემოთ მოცემული 3 შემთხვევიდან ერთ-ერთი შემთხვევა:

1. გადასახადის გადამხდელს არ გააჩნია ბუღალტრული აღრიცხვა;
2. არსებული აღრიცხვიდან შეუძლებელია გადასახადების გამოანგარიშება;
3. სახეზეა ქვემოთ მოცემული შემთხვევებიდან ერთზე მეტი შემთხვევა:

ა) აქტივების დაუსაბუთებელი ზრდა;

ბ) პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობისათვის ან/და პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯის გადაჭარბება დეკლარირებულ შემოსავალზე;

გ) მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად გამოვლენილი საგადასახადო სამართალდარღვევის ჩადენის ორი ან მეტი შემთხვევა;

დ) არსებითი სხვაობის გამოვლენას პირის მიერ საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენილ ან/და დეკლარირებულ დაბეგვრასთან დაკავშირებულ მონაცემებსა და მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად ფაქტობრივად დაფიქსირებულ მონაცემებს შორის.

აღნიშნული ნიშნავს იმას, რომ თუ მაგალითისთვის კომპანიას არ გააჩნია ბუღალტრული აღრიცხვა ან აღრიცხვიდან შეუძლებელია გადასახადის გამოანგარიშება ან სახეზეა ზემოთ ჩამოთვლილი 4 სიტუაციიდან 1-ზე მეტი შემთხვევა, ასეთი გადასახადის გადამხდელის შემთხვევაში შემოსავლების სამსახურმა შესაძლოა გამოიყენოს ე.წ. არაპირდაპირი მეთოდი და მისი გადასახადი გამოიანგარიშოს არათუ მისი ბუღალტრული აღრიცხვის მიხედვით ან ბანკში ჩარიცხული შემოსავლებიდან გამომდინარე არამედ ზემოთ ხსენებულ მაგალითებში მოცემული ერთ-ერთი (ფასნამატის გავრცელება, დენის ხარჯიდან შემოსავლის დათვლა და ა.შ.) ან სხვა მიდგომების მიხედვით. უნდა აღინიშნოს ის, რომ შემოსავლების სამსახური ამ დრომდე აღნიშნულ მეთოდს ძირითადად იყენებდა მხოლოდ მეწარმე სუბიექტებთან მიმართებაში და არა მეწარმე პირებთან მიმართებაში ან უბრალოდ დაქირავებით მომუშავე პირებთან მიმართებით აღნიშნული მეთოდის გამოყენების პრაქტიკა არ არსებობდა. გარდა ამისა, ძალიან იშვიათი იყო შემთხვევები როდესაც შემოსავლების სამსახური აქტივების დაუსაბუთებელი ზრდის საფუძვლით იყენებდა არაპირდაპირ მეთოდს ამა თუ იმ გადამხდელთან, ამავდროულად ხარჯის გადაჭარბებას დეკლარირებულ შემოსავალზე გადამეტების შემთხვევასთან ერთად.

სხვაგვარად რომ ვთქვათ არაპირდაპირი მეთოდის გამოყენება შემოსავლების სამსახურის მიერ ძირითადად მხოლოდ ბიზნეს სუბიექტებთან მიმართებაში ხდებოდა.

თუმცა, ერთგვარ სიახლეს წარმოადგენს ის, რომ შემოსავლების სამსახურმა ახალი მეთოდური მითითებით არაპირდაპირი მეთოდით გადასახადების გამოანგარიშება შესაძლოა მოახდინოს არა მხოლოდ მეწარმე, არამედ არა მეწარმე ფიზიკურ პირებთან მიმართებაშიც (თუ სახეზეა ზემოხსენებული 3-დან ერთ-ერთი შემთხვევა), რაც ცალსახად მნიშნელოვან სიახლეს წარმოადგენს შემოსავლების სამსახურის მანამდე არსებული მიდგომის ნაწილში, რამაც  შესაძლოა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს ფიზიკური პირების გადასახადების ადმინისტრირების ნაწილში. ახლად გამოცემული მეთოდური მითითების მიდგომების მიხედვით არაპირდაპირი მეთოდი შემოსავლების სამსახურის მხრიდან არა მეწარმე ფიზიკურ პირებთან მიმართებაშიც შეიძლება იქნეს გამოყენებული. მაგალითად იმ შემთხვევაში, თუ ამ ფიზიკურ პირთან მიმართებაში ადგილი აქვს აქტივების დაუსაბუთებელ ზრდას და ამავდროულად სააღრიცხვო დოკუმენტაციაში გაუთვალისწინებელი ხარჯების (ე.ი. დამატებითი ხარჯების) გამოვლენას. აღნიშნული კი იმას ნიშნავს, რომ შემოსავლების სამსახურმა ე.წ. არაპირდაპირი მეთოდი იმ ფიზიკური პირების მიმართაც შეიძლება გაავრცელოს ვისაც უფიქსირდება აქტივი შესაბამისი შემოსავლების მიღების გარეშე და ამავდროულად ადგილი აქვს ისეთი ხარჯების გამოვლენას რაც ან ფიზიკური პირის სააღრიცხვო დოკუმენტაციაში გათვალისწინებული არ არის, რაც მანამდე გამოყენებულ მიდგომებთან შედარებით მეტად მნიშნელოვან სიახლეს წარმოადგენს.

მაგალითისთვის, აღნიშნული მეთოდური მითითების მიხედვით აქტივების დაუსაბუთებელ ზრდად ფიზიკურ პირს შეიძლება ჩაეთვალოს აქტივების მიღება მათი შესყიდვისთვის საკმარისი შემოსავლის გარეშე, კერძოდ შემოსავლების სამსახურის მიერ ასეთად განიხილება შემდეგი შემთხვევა:

მაგალითი N3

ფაქტობრივი გარემოება

საგადასახადო შემოწმებით გამოვლინდა, რომ პირს სხვადასხვა ხარჯის გაწევასთან ერთად, უფიქსირდება ავტომანქანის შეძენა. ამასთან, მიუხედავად იმისა, რომ პირის განმარტებით, მისი ყველა, მათ შორის, დაბეგვრისგან გათავისუფლებული შემოსავალი და ხარჯი დეკლარირებულია, დადგინდა, რომ დეკლარირებული შედეგებით, პირის მიერ ფაქტობრივად (ხელზე) მიღებული შემოსავალი არ არის შესაბამისი ავტომანქანის შესაძენად საკმარისი. კერძოდ, ავტომანქანის ღირებულება შეადგენს 100’000 ლარს, ხოლო, ფაქტობრივად (ხელზე) მიღებული შემოსავალი – 30’000 ლარს. ასევე, დგინდება, რომ არ მომხდარა ავტომანქანის (მათ შორის ავტომანქანის შესაძენად განკუთვნილი ფულის) მიღება ჩუქებით, მემკვიდრეობით, მოგების სახით და ა.შ.

შეფასება და შედეგი

მოცემულ პირობებში, ვინაიდან ადგილი აქვს აქტივების შეძენას მათი შესყიდვისთვის საკმარისი შემოსავლის მიღების გარეშე, ჩაითვლება, რომ ადგილი აქვს პირის აქტივების დაუსაბუთებელ მიღებას შესაბამისი ოდენობით (იგულისხმება (100’000 – 30’000) 70’000 ლარი).

ამავე მეთოდური მითითების მიხედვით კი სააღრიცხვო დოკუმენტაციაში გაუთვალისწინებელი ხარჯების გამოვლენად შესაძლოა მიჩნეულ იქნეს შემდეგი გარემოებები:

ა) მიღებული მომსახურებისთვის გაწეული აღურიცხველი ხარჯის გამოვლენა;

ბ) გაწეულ მომსახურებასთან დაკავშირებული აღურიცხველი ხარჯის გამოვლენა;

გ) შეძენილი პროდუქციისთვის გაწეული აღურიცხველი ხარჯის გამოვლენა;

დ) მიწოდებულ საქონელთან დაკავშირებული აღურიცხველი ხარჯის გამოვლენა;

ე) სხვა ნებისმიერი აღურიცხველი ხარჯის გამოვლენა.

გამოდის, რომ თუ არა მეწარმე ფიზიკურ პირს ექნება შეძენილი ბინა ან ავტომანქანა და არ ექნება მიღებული შესაბამისი შემოსავლები, რომელიც აუცილებელია ამ ქონების შესაძენად და ამავე დროს ადგილი ექნება სააღრიცხვო დოკუმენტაციაში გაუთვალისწინებელი ხარჯების გამოვლენას (სააღრიცხვო დოკუმენტაციად  მ.შ. ითვლება ცნობები, განცხადებები, განმარტებები, დეკლარაციები და ა.შ.) ასეთ ფიზიკურ პირთან მიმართებაში მის მიერ დაუდეკლარირებელ შემოსავალზე შესაძლებელია მოხდეს მოქმედი გადასახადების დარიცხვა ე.წ. არაპირდაპირი მეთოდით, რაც იმას ნიშნავს, რომ ფიზიკური პირთან მიმართებაში ვისაც არ აქვს შესაბამისი კანონიერი შემოსავლები შესაძლოა გამოყენებული იქნას არაპირდაპირი მეთოდი თუ ამავე დროს სხვა ინფორმაციის წყაროებიდან გამომდინარე ადგილი ექნება ე.წ. დამატებითი ხარჯების გამოვლენას.

აღნიშნულ მეთოდურ მითითებაში მოცემული მიდგომების მიხედვით ფიზიკურ პირთათვის არაპირდაპირი მეთოდის გამოყენება შესაძლებელია მ.შ. საჯარო მოხელეთა დეკლარაციის მონაცემებისა და სხვა ცნობილი ინფორმაციიდან გამომდინარე თუ აღნიშნული  მონაცემებიდან აშკარად იკვეთება საჯარო მოხელეების შემთხვევაში როგორც აქტივების დაუსაბუთებელი ზრდის  ასევე არადეკლარირებული ხარჯის გამოვლენის შემთხვევები.

გარდა ზემოაღნიშნულისა მეთოდური მითითება შეიცავს მრავალ სიახლესა და დაზუსტებას არაპირდაპირი მეთოდის მ.შ. მეწარმე სუბიექტებთან მიმართებაში გამოყენებისას ისეთ საკითხებთან მიმართებაში როგორიცაა:

• არსებითობის ზღვრების შემოღება მცირე, საშუალო და მსხვილი გადამხდელებისთვის;

• დაზუსტება იმასთან დაკავშირებით, თუ რა ჩაითვლება ბუღალტრული აღრიცხვის არ ქონად;

• დაზუსტება იმასთან დაკავშირებით, თუ რა ჩაითვლება გადასახადების გამოანგარიშების შესაძლებლობის არ არსებობად;

• რა ითვლება ზემოხსენებულ მე-3 პირობიდან ერთზე მეტი პირობის დადგომად;

• და სხვა.

თუმცა, აღნიშნული სიახლეების მიუხედავად აღნიშნული მეთოდური მითითების არა მეწარმე ფიზიკურ პირებზე გამოყენება ცალსახად მნიშნელოვანი სიახლე იქნება შემოსავლების სამსახურის მხრიდან ფიზიკური პირების გადასახადების ადმინისტრირების მიმართულებით, მ.შ. საჯარო მოხელეთა დეკლარაციის მონაცემებთან, ასევე სხვა ინფორმაციასთან მიმართებაში.

გარდა ამისა, მეთოდური მითითების დასკვნით ნაწილში წერია, რომ დავის განმხილველი ორგანოების მიერ არ გაითვალისწინება დავის ეტაპზე წარდგენილი ის სააღრიცხვო დოკუმენტაცია ან მისი ნაწილი, რომელიც გადასახადის გადამხდელის მიერ არ იქნა წარდგენილი საგადასახადო შემოწმების დროს, აქედან გამომდინარე გადასახადის გადამხდელთა კომუნიკაციას საგადასახადო შემოწმების დროს ძალიან დიდი მნიშვნელობა მიენიჭება.

მეთოდური მითითების მიხედვით შემოსავლების სამსახურის მიერ აღნიშნული მეთოდური მითითების გამოყენება 2024 წლის 1 იანვრიდან მოხდება.

    1.7 ცვლილება გადამხდელთა კატეგორიის კრიტერიუმებში

2023 წლის 30 ოქტომბრიდან ამოქმედდა შემოსავლების სამსახურის უფროსის №26626 ბრძანება „გადასახადის გადამხდელისთვის სიდიდის შესაბამისი კატეგორიის განსაზღვრის, გაუქმებისა და აღრიცხვის წესის შესახებ“ შიდა ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე და შედეგად ძალადაკარგულად გამოცხადდა შემოსავლების სამსახურის უფროსის №16734 ბრძანებით 2023 წლის 11 ივლისს დამტკიცებული ანალოგიური ინსტრუქცია.

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის №996 ბრძანების 61 მუხლის თანახმად, გადასახადის გადამხდელს საგადასახადო ორგანოს მიერ განესაზღვრება მოცემული 3 კატეგორიიდან ერთ-ერთი:

ა) მცირე;

ბ) საშუალო;

გ) მსხვილი.

თანდართულ ცხრილში წარმოდგენილია კატეგორიის განმსაზღვრელი კრიტერიუმები, შემოსავლების სამსახურის უფროსის ძველი ძალადაკარგული და ახალი მოქმედი ბრძანებების შესაბამისად. ცვლილების შედეგად, შეიცვალა მხოლოდ მსხვილ გადამხდელთა კატეგორიისათვის დადგენილი ზღვრები. კერძოდ გაიზარდა ყველა კრიტერიუმისთვის დადგენილი მინიმალური ზღვარი, რაც გამოიწვევს ზღვართან ახლოს მყოფი პირებისთვის კატეგორიის ცვლილებას, კერძოდ ასეთ პირებს მსხვილი გადამხდელის კატეგორიის ნაცვლად მიენიჭებათ საშუალო გადამხდელის კატეგორია.

აქვე, შეგახსენებთ, რომ კატეგორიის განსაზღვრა წარმოებს მოცემული კრიტერიუმების რიგითობის დაცვით და ერთი კრიტერიუმის დაკმაყოფილება საკმარისია კატეგორიის შეცვლისათვის. ამასთან, მცირე გადამხდელია პირი, რომელსაც არ განესაზღვრა მსხვილი ან საშუალო გადამხდელის კატეგორია. მსხვილ გადამხდელს, სტანდარტულ შემთხვევაში, კატეგორია განესაზღვრება ყოველ 2 (ორი) წელიწადში ერთხელ პირველიდან 15 ნოემბრამდე პერიოდში და ამოქმედდება შესაბამისი თვის მომდევნო კალენდარული წლის პირველი იანვრიდან. ხოლო, საშუალო გადამხდელს, სტანდარტულ შემთხვევაში, კატეგორია განესაზღვრება ყოველი კალენდარული თვის პირველიდან 15 რიცხვამდე.

გადამხდელთა კატეგორია გავლენას ახდენს:

1. სავარაუდო დარიცხვის თანხების მოცულობაზე;
2. სალაროს ნაშთის დროს საშემოსავლო გადასახადით დასაბეგრი ბაზის მინიმალური ზღვარის მოცულობაზე (მცირე – 1 000, საშუალო – 10 000, მსხვილი – 100 000);
3. საეჭვო სამეურნეო ოპერაციების კვალიფიკაციის ცვლილების შედეგების არსებითობის მიზნით დადგენილ მოცულობებზე (მცირე – 1 000, საშუალო – 10 000, მსხვილი – 100 000);
4. არაპირდაპირი მეთოდით გადასახადების გამოანგარიშების არსებითობაზე (მცირე – 1 000, საშუალო – 10 000, მსხვილი – 100 000);

 

N	კრიტერიუმის დასახელება	მსხვილი გადამხდელი (ძალადაკარგული რედაქციით)	მსხვილი გადამხდელი (ახალი რედაქციით)	საშუალო გადამხდელი (ორივე რედაქციით)
1	კატეგორიის განსაზღვრის თვის წინა 12 კალენდარული თვის სავადო თარიღების მიხედვით დეკლარირებული დღგ-ის ბრუნვები, ჯამურად:	მეტია ან ტოლი  80 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი  100 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი  1 000 000 ლარზე
2	კატეგორიის განსაზღვრის თვის წინა 12 კალენდარული თვის განმავლობაში ექსპორტისა და რეექსპორტის პროცედურაში მოქცეული საქონლის საბაჟო ღირებულება, ჯამურად:	მეტია ან ტოლი 40 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 50 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 100 000 ლარზე
3	კატეგორიის განსაზღვრის წლის წინა კალენდარული წლის მიხედვით დეკლარირებული ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტის (გარდა მიწისა) ღირებულება:	მეტია ან ტოლი 150 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 200 000 000 ლარზე
4	პირი, რომელიც ეწევა „ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ ლიცენზირებულ საბანკო საქმიანობას.	არ აქვს მნიშვნელობა მიღებული შემოსავლის მოცულობას	არ აქვს მნიშვნელობა მიღებული შემოსავლის მოცულობას
5	პირი, რომელიც ეწევა „ლატარიების, აზარტული და მომგებიანი თამაშობების მოწყობის შესახებ“ საქართველოს კანონით დარეგულირებულ საქმიანობას (გარდა წამახალისებელი, აზარტული ან/და მომგებიანი თამაშების მიწოდების ნებართვების ფარგლებში განხორციელებული საქმიანობისა) და მის მიერ მსხვილი გადამხდელის კატეგორიის განსაზღვრის თვის წინა 12 კალენდარული თვის განმავლობაში, ბიუჯეტში გადახდილი გადასახადების/მოსაკრებლების თანხების ჯამი:	მეტია ან ტოლი 1 500 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 2 000 000 ლარზე
6	კატეგორიის განსაზღვრის თვის წინა 12 კალენდარული თვის სავადო თარიღების მიხედვით საგადასახადო დეკლარაცი(ებ)ის საფუძველზე გადასახდელად დარიცხული გადასახადების თანხების ჯამსა და საბაჟო დეკლარაცი(ებ)ის საფუძველზე გადასახდელად დარიცხული გადასახადების თანხების ჯამს შორის უმაღლესი:	მეტია ან ტოლი 20 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 25 000 000 ლარზე	მეტია ან ტოლი 100 000 ლარზე
7	კატეგორიის განსაზღვრის თვის წინა 12 კალენდარული თვის სავადო თარიღების მიხედვით წარმოდგენილ წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაციების შესაბამისად, დაქირავებით მომუშავე ფიზიკური პირების საშუალო რაოდენობა:	მეტია ან ტოლი 1 000-ზე	მეტია ან ტოლი 1 300-ზე

 

შპს კრესტონ ჯორჯია

მმართველი პარტნიორი                                               დავით პაპიაშვილი

საგადასახადო აუდიტის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი       რუსუდან ჭაბუკიანი