შემოსავლების სამსახურის ამოუღებელი დებიტორული დავალიანებების მეთოდურ მითითება არარეზიდენტ პირებზე გავრცელდება

მიმდინარე წლის 6 ნოემბერს გამოქვეყნდა ცვლილება „ცალკეულ შემთხვევებში პირის საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრის მიზნით მეთოდური მითითებების დამტკიცების თაობაზე“ შემოსავლების სამსახურის უფროსის ბრძანებაში, რისი მიხედვითაც ამოუღებელი დებიტორული დავალიანებებისა და გადახდილი ავანსების დაბეგვრის ნაწილში შემოსავლების სამსახურის მიდგომები ნაწილობრივ იცვლება.

აღნიშნული მეთოდური მითითება შემოსავლების სამსახურის მიერ პირველად 2024 წლის ოქტომბრის თვეში გამოქვეყნდა, რასთან დაკავშირებით ჩვენმა აუდიტორულმა კომპანიამ გამოაქვეყნა ვრცელი პუბლიკაცია მეთოდური მითითაში მოცემული დაბეგვრის მიდგომების შესახებ. მეთოდური მითითების მიხედვით თუ  „გონივრული“  ვადის განმავლობაში არ მოხდებოდა ასეთი დებიტორული დავალიანების  დაფარვა (ამოღება) ან მომწოდებლებისთვის გადახდილი ავანსების სანაცვლოდ საქონლის ან მომსახურების მოწოდება, აღნიშნულ შემთხვევაში თანხის ოდენობა ჩაითვლებოდა დირექტორზე გადახდილ ხელფასად და დაბეგრებოდა საშემოსავლო გადასახადით.

აღსანიშნავია რომ დებიტორული დავალიანების შესახებ მეთოდური მითითების პირველ ვერსიაში დებიტორული დავალიანების ან გადახდილი ავანსის დირექტორზე გაცემულ ხელფასად განხილვა და საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრა ხდებოდა როგორც არარეზიდენტ პირთან მიმართებაში ასევე საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკურ და იურიდიულ პირებთან მიმართებაში. ანუ პირველი მეთოდური მითითების მიხედვით არ ჰქონდა მნიშვნელობა ამოუღებელი დებიტორული დავალიანება პირს არარეზიდენტ პირთა მიმართებაში ჰქონდა, თუ რეზიდენტ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირთან მიმართებაში. გარდა ამისა მეთოდური მითითების პირველ ვერსიაში იყო უამრავი სხვადასხვა ტიპის ორაზროვნება და გაურკვეველი ისეთი საკითხები როგორიცაა ერთი და იგივე თანხების დუბლირებულად დაბეგვრა, კერძოდ არ იყო დაზუსტებული ის თუ რა მიდგომას გამოიყენებდა შემოსავლების სამსახური ამოუღებელი დებიტორული დავალიანების ხელფასად დაბეგვრის შემდეგ თანხის მიღების შემთხვევაში (მეორედ მოხდებოდა დაბეგვრა თუ არა). ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ხარვეზს წარმოადგენდა ისიც რომ არ იყო არანირი განმარტება იმის შესახებ თუ როგორ უნდა მოხდარიყო  დებიტორული დავალიანების გონივრული ვადის განსაზღვრა. გარდა ამისა იყო უამრავი სხვადასხვა სახის ხერვეზი, მ.შ. მცირე თანხიანი დებიტორული დავალიანების ამოღებულად მიჩნევისა და სხვა მრავალ სახითხთან მიმართებაში.

რა არის ახალი?

1. ერთ-ერთი მთავარი სიახლე არის ის რომ მეთოდურ მითითებაში აღარ იძებნება ჩანაწერი რეზიდენტ პირებთან მიმართებაში არსებული (მაგ. რეზიდენტი შპს და ი/მ) დებიტორული დავალიანების ამოღებულად მიჩნევის შესახებ. მეთოდური მითითების მე-4 მუხლის მიხედვით გონივრულ ვადაში  ამოუღებელი დებიტორული დავალიანების დაბეგვრა ხელფასად მოხდება იმ შემთხვევაში როდესაც ასეთი დებიტორული დავალიანება (ან გადახდილი ავანსი) არსებობს არარეზიდენტ პირთან მიმართებაში, თუ კმაყოფილდება ყველა შემდეგი პირობა:

ა) დებიტორული დავალიანების წარმოშობიდან გასულია გონივრული ვადა;

ბ) საგადასახადო შემოწმების დანიშვნის თარიღამდე არ დასტურდება დებიტორული დავალიანების ანაზღაურება (უცხოეთში გადახდილი ავანსის შემთხვევაში არ დასტურდება საქონლის/მომსახურების მოწოდება).

გ) იმ შემთხვევაში, თუ მიწოდებულია საქონელი, საგადასახადო შემოწმების დასრულებამდე არ დასტურდება ამავე საქონლის უკან დაბრუნება

შესაბამისად ახალი მეთოდური მითითებით საქონლის/მომსახურების დებიტორული დავალიანების გონივრულ ვადაში არ ამოღების შემთხვევაში,  ასევე გადახდილი ავანსის სანაცვლოდ საქონლის/მომსახურების გონივრულ ვადაში არ მოწოდების შემთხვევაში თანხების ხელფასად განხილვა და საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრა მოხდება მხოლოდ არარეზიდენტ პირებთან მიმართებაში.  

ეს უკანასკნელი ჩანაწერი ბუნებრივია სრულად არ გამორიცხავს შემოსავლების სამსახურის მხრიდან მსგავსი მიდგომის გამოყენებას რეზიდენტ პირებთან არსებული დაბიტორული დავალიანებების შემთხვევევაში თუ ამ სამსახურის ხელთ იქნება უტყუარი მტკიცებულებები ასეთი დებიტორული დავალიანების ამოღების ან სხვა ფაქტების შესახებ რომელიც ამ დავალიანების გადახდაზე მიანიშნებს, თუმცა თავად ის ფაქტი რომ მეთოდურ მითითებაში პირდაპირ აღარ არის საუბარი რეზიდენტ პირებთან მიმართებაში არსებული დაბეგვრის შესახებ, ცალსახად მიანიშნებს შემოსავლების სამსახურის მიდგომის შერბილებაზე  ამ მიმართულებით.

2. გარდა აღნიშნულისა დაზუსტდა დაბიტორული დავალიანების ხელფასად დაბეგვრის შემდეგ, მყიდველის მიერ თანხის გადახდისას ორმაგი დაბეგვრის პრობლემური საკითხიც.  ახალ მეთოდურ მიმართებაში ჩაიწერა რომ მეთოდური მითითების შესაბამისად საშემოსავლო გადასახადით დაბეგრილი თანხების (ოპერაციების) მიმართ შემდგომში არ წარმოიშობა საგადასახადო ვალდებულებები, რამაც უნდა გამორიცხოს ერთი და იგივე თანხები ორმაგად დაბეგვრა.

აღნიშნულის ხარვეზების გამოსწორებისა და გარკვეული დაზუსტების მიუხედავად  კვლავ ბუნდოვანი და გაურვეველია მრავალი საკითხი მ.შ. ის თუ როგორ უნდა მოხდეს დებიტორული დავალიანების „გონივრული ვადის“ განსაზღვრა საგადასახადო აუდიტის დროს და რა მეთოდოლოგიითა და საინფორმაციო წყარობის გამოყენებით მოხდება ზემოთ აღნიშნული შესახებ გადაწყვეტილების მიღება. ჩვენი აზრით ამ უკანასკნელმა განუსაზღვრელობამ შესაძლოა გამოიწვიოს   შემოსავლების სამსახურის აუდიტორების მხრიდან სუბიექტური მიდგომები საგადასახადო შემოწმების დროს, რაც თავისმხრივ შემოსავლების სამსახურში სხვა რისკების წარმოშობასთან არის კავშირში.

გარდა ამისა კვლავ გაურკვეველი რჩება  რამოდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხი მ.შ. ისეთი დებიტორული დავალიანებების ჩამოწერის საკითხი როდესაც დაბიტორული დავალიანების ამოღების ხარჯები აღემატება დებიტორული დავალიანების ოდენობას.  ეს მეტად მნიშვნელოვანი საკითხი არ არის განმარტებული ახალი მეთოდური მითითების მიხედვით რაც შესაძლოა პრობლემური იყოს ისეთი კომპანიების შემთხვევაში ვისაც აქვს მცირე თანხიანი ამოუღებელი დაბუტორული დავალიანებები მრავალ პირთან მიმართებაში, რა დროსაც აღნიშნული დავალიანების ამოსაღებად გაწეული სასამართლო და იურიდიული ხარჯები (მ.შ. დავის წარმოება საქართველოს ფარგლებს გარეთ) შესაძლოა აღემატებოდეს თავად ამ დებიტორული დავალიანების თანხას.

გარდა ამისა არის სხვა სახის ორაზროვნებაც, რაც ჩვენი აზრით უმოკლეს ვადებში უნდა აღმოიფვრას.

მეთოდური მითითება ნოემბრის თვიდან ამოქმედდა.

მეთოდური მითითების სანახავად გთხოვთ ეწვიოთ ქვემოთ მითითებულ ბმულს:

https://infohub.rs.ge/ka/workspace/document/f08be43f-6d24-4236-9479-a5a4fe058da3